Verovatno najbogatiji Srbin ikada! Beograđanin čije je bogatstvo nepojmljivo čak i za današnje najveće srpske tajkune. Međutim, za razliku od većine današnjih bogataša, ovaj gradonačenik Beograda sam je pravio industriju i legalno zaradio basnoslovno bogatstvo.
Miloš Savčić, inženjer, bio je gradonačelnik Beograda i neobičan poslodavac i za to vreme: njegovi rudari dobijali su besplatnu kuću, zemljište, ogrev, struju, zdravstvenu negu i jednu od stvari za koju je smatrao da je najbitnija – besplatno obrazovanje za svoju decu. Prema svedočenju njegovih potomaka, bio je 11. u Evropi po bogatstvu pre Drugog svetskog rata, a njegovo bogatstvo 1946. godine procenjeno je na 960 miliona dolara, što po nekim procenama, danas iznosi oko 17 milijardi dolara!
Miloš Savčić rođen je u Svilajncu 1865. godine u trgovačkoj porodici. Obrazovanje stiče u Beogradu i Nemačkoj. U Minhenu završava Visoku tehničku školu 1889. godine. Žena mu se zvala Katinka (devojačko prezime Leve).
Da mu komunisti nisu oduzeli imovinu, bivši gradonačelnik Beograda danas bi bio među 70 najbogatijih ljudi sveta.
U braku su izrodili sinove Milenka i Svetozara koji su bili arhitekte, Ljubišu i Vladetu inženjere i ćerku Jelicu. U Nemačkoj radi na raznim poslovima i već tada pokazuje izvrsnost u poslu. Uspešna karijera graditelja bavarskih železnica biva privremeno prekinuta jer, zbog smrti majke, odlučuje da se vrati u Srbiju, piše portal 011info.
Povratak u Srbiju i zašto je morao da otkaže saradnju na izgradnji Ajfelovog tornja Po povratku u Srbiju odlazi na odsluženje vojnog roka. I ovde njegov život još jednom doživljava obrt. Pada na praktičnom delu ispita za oficira, na kome je dobio za zadatak da obeleži trougao na terenu jer zadatak rešava na inženjersko-traserski način, umesto po vojnim pravilima. Zbog toga je morao da produži vojni rok i otkaže ugovor sa francuskim inženjerom Ajfelom, koji mu je ponudio saradnju na izgradnji Ajfelovog tornja.
Godine 1893. osnovao je svoju inženjersko–arhitektonsku kancelariju, a prvi posao mu daje Luka Ćelović – projektovanje kuće u Karađorđevoj.
Po podacima, Savčić je prvi u Beogradu za gradnju počeo koristiti armirani beton. Utemeljio je staze privatnog preduzetništva i dokazao da je njegova vera u domaće stručnjake bila opravdana. Između ostalog, projektovao je klanicu i izgradio kanal – tunel od ugla Bosanske i Balkanske ulice do ulice Kneza Pavla.
Godine 1901. kupio je veliku državnu šumu “Tara” i napravio prvu parnu strugaru u Srbiji. Izgradnju pruge Niš – Knjaževac započeo je 1911. godine, a do početka Prvog svetskog rata je završio oko 90 odsto radova na njoj, sa preko 30 tunela i 20 mostova. Pruga je proradila tek 1920. godine, jer je rat omeo inženjera Savčića u planovima.
Godine 1911. postao je i tehnički direktor “Društva za tehnička preduzeća”. Bio je potpredsednik “Sartida”. Sa sinovima i zetom kasnije je osnovao tehničko preduzeće “Labor”. Savčić je izabran 1899. godine za člana uprave Prometne banke. Bio je među osnivačima Prvog srpskog društva za osiguranje – Srbija.
Pored izuzetne karijere u privredi, oprobao se i u političkim vodama. Miloš Savčić bio je narodni poslanik i ministar građevina. Železnici se vratio kao direktor Državnih železnica, a predsednik Beogradske opštine postao je 1929 – 1930. godine, kada je posle uvođenja Šestojanuarske diktature, kralj Aleksandar raspustio opštinsku upravu iz 1926. godine i postavio ga za gradonačelnika Beograda. U to vreme su osnovane Opštinska štedionica i sagrađena električna centrala.
Kao gradonačelnik se okrenuo poboljšanju efikasnosti komunalnih službi i stvaranju modernog grada. Za kratko vreme uspeo je da uvede novi način naplate električnog osvetljenja i vode, koji je omogućio samofinansiranje opštine, a finansijski je grad ojačan i osnivanjem Štedionica Opštine grada Beograda s ciljem da prima prihode i plaća troškove opštine.
Nastavljen je dalji rad na kaldrmisanju ulica, za koje je sam izgradio program i sve potrebne elaborate, a Beograd je dobio i novu, modernu školu “Kralj Aleksandar I” u Dečanskoj ulici (danas Muzička škola “Mokranjac”). Kao izvršilac testamenta Nikole Spasića, započeo je izgradnju Gradske bolnice u Beogradu.
Njegove najveća zasluga na funkciji gradonačelnika je to što je oslobodio grad od nepovoljnog kratkoročnog zajma koji je, zbog zateznih kamata, pretio da uguši prestonicu. Problem je rešen uzimanjem novog zajma od švajcarskih banaka, kojim je prethodni zajam u potpunosti isplaćen, njegovim ličnim sredstvima, a izgrađena je i nova električna centrala u Beogradu.
Zbog ovog poduhvata je najoštrije napadan, pa čak i tužen sudu pod sumnjom da je finansijski oštetio Beogradsku opštinu, ali je sud utvrdio da je ceo postupak oko ugovora o građenju električne centrale urađen po zakonu. Preplitanje političkih i privrednih funkcija u ono vreme nije bila neuobičajena pojava, ali je u slučaju Milana Savčića izazivala podozrenje srpske javnosti. Naredna opštinska uprava Beograda, ukazom je postavljena 23. maja 1930.
Od vinograda do elitnog beogradskog naselja Savčić je bio vlasnik mnogih nekretnina u Srbiji, Crnoj Gori, Makedoniji i okolnim državama. Mnoge zgrade sa neparnim brojevima u Knez Mihailovoj bile su u njegovom vlasništvu.
Otkupio je u Beogradu vinograde i izgradio kuću za ćerku i sebe, što predstavlja početak izgradnje elitnog beogradskog naselja Dedinje. Ova raskošna vila u Užičkoj 15, vremenom je postala rezidencija budućih srpskih vladara, među kojima su svakako najpoznatiji Josip Broz Tito i Slobodan Milošević.
Ulazi u ekonomske vode i postaje suvlasnik Agrarne, Vračarske i Izvozne banke. Stvara holding Prometna banka i na taj način porodica objedinjuje svoj imetak. Pokrenuo je fabriku vagona (današnji “14. oktobar”) i osnovao fabriku lima u Zemunu.
Pored poslovnog angažmana Savčić je za vreme Prvog svetskog rata u Ženevi, zajedno sa Jovanom Cvijićem i profesorom Đorđevićem, osnovao Srpski komitet i učestvovao u osnivanju Društva naroda.
Gradio je i izvan Beograda. Projekat izgradnje Ribarske banje između 1904. i 1911. godine vezuje se za Miloša Savčića. Bio je veliki akcionar Beočinske fabrike cementa. Osnovao je i Brodarsko-transportno preduzeće u Beogradu.
Pominje se i kao tehnički direktor Društva za tehnička preduzeća. Savčić je preuzeo od Đorđa Vajferta rudnik “Podvis”, a kasnije rudnike “Tresibaba”, “Blagovesti”, “Rakova gora”, “Soko”, “Čitluk” i “Jelašnica”. Prelazi na Kosmet, gde kupuje kopove lignita “Kosovo”, a 1930. otvara rudnik “Trepča” i proširuje otkopna polja na oko četiri stotine hiljada kvadratnih metara. Uvodi moderne žičare, pravi kuće za rudare koje su imale kupatila. Podiže i prvu elektranu – današnji “Obilić”. Smatra se da je u njegovom vlasništvu bilo čak 250 rudnih polja, a kao što smo rekli na početku, bio je i pionir po pitanju socijalne zaštite i brige prema svojim radnicima.
Ono što ga je dodatno izdvajalo od drugih je da je angažovao isključivo domaće stručnjake i da je u to vreme zapošljavao oko 50 000 ljudi.
Zadužbinar i dobrotvor do samog kraja Za svoj izuzetni doprinos privrednom i socijalnom razvoju zemlje, dobio je niz ordena i priznanja: Orden Svetog Save I stepena, Jugoslovenske krune II stepena, Belog orla IV stepena i Krsta Društva Crvenog krsta u Ženevi.
Godine 1939. odato mu je priznanje za celokupan rad. Objavljena je spomenica pod naslovom “50 godina rada inženjera Miloša Savčića 1889–1939”. Slavljenik je dobio srebrnu plaketu sa svojim portretom, a kopije plakete su izlivene u bronzi i postavljene na mermerne ploče na Domu i zgradama bančinih preduzeća. Danas u Beogradu postoji ulica koja nosi njegovo ime na Dedinju, kao i spomen ploča u Knez Mihajlovoj ulici kao najvećem donatoru u izgradnji Doma inženjera.
Nije zaboravio ni svoj rodni Svilajnac. Tri hektara zemlje i udeo u dve vodenice, uoči smrti je testamentom zaveštao pravoslavnoj crkvi Svetog Nikole u Svilajncu, čiji je, zajedno sa suprugom, bio jedan od najvećih donatora.
Nakon duge i teške bolesti, preminuo je 9. marta 1941. godine. Sahranjen je na Novom groblju. Na početku okupacije, nacisti su njegovu suprugu i porodicu iselili iz porodične palate na uglu današnjeg Andrićevog venca i Kralja Milana, i proterali na Dedinje. Posle rata, iseljeni su i sa Dedinja, a imovina koja nije bila uništena u ratu, je nacionalizovana i prebačena u državno vlasništvo.
